STRAATSBURG – Met de opkomst van autoritaire en totalitaire regimes moet de Europese Unie haar waarden actief blijven verdedigen, aldus het Europarlement. Het gaat om democratie en mensenrechten, maar ook om de vrije media. Het Parlement veroordeelt censuur, bedreigingen tegen onafhankelijke pers en de steeds kleiner wordende ruimte voor het maatschappelijk middenveld.
Het Europees Parlement sprak in Straatsburg over mensenrechten en democratie. Ook werd woensdag het jaarlijkse rapport daarover aangenomen. Daarin wordt gewaarschuwd voor de verslechterde mensenrechtensituatie in de wereld. De Europarlementariërs spreken hun zorgen uit over de opkomst van autoritarisme, totalitarisme en populisme in de wereld.
Wereldwijd worden democratische waarden in toenemende mate geschonden en is er een afname van respect voor het internationaal humanitair recht. De Europarlementariërs veroordelen afgenomen bescherming van democratische instellingen en procedures. Ook betreuren ze de vele politieke aanvallen op internationale instellingen.
Speciale aandacht was er voor aanvallen op de media. Het Parlement is bezorgd over groeiende censuur en andere bedreigingen tegen onafhankelijke pers. Tevens is er de steeds kleiner wordende ruimte voor het maatschappelijk middenveld en maakt het Parlement zich ook zorgen over de vrouwenrechten, die onder druk staan.
Kunstmatige Intelligentie (AI) vormt volgens de Europarlementariërs, eveneens een bedreiging voor de democratie en mensenrechten, zeker als daar geen goede spelregels voor komen. Ze zijn tevens bezorgd over hoe het internet wordt gebruikt om politieke vrijheid in te perken en de integriteit van verkiezingen te ondermijnen.
Het wordt tijd dat de EU de universele waarden gaat bevorderen en verdedigen, stelt het Europarlement. Dat kan door actie te ondernemen. Te denken valt aan het opschorten van projecten binnen het Europees Nabuurschapsbeleid, die direct of indirect bijdragen aan mensenrechtenschendingen in niet-EU-landen. Ook kan de EU mensenrechtenclausules opnemen in handelsakkoorden met derde landen en haar wereldwijde sanctieregeling voor de mensenrechten handhaven.
Verder zijn er het Internationaal Strafhof en het Internationaal Gerechtshof in Den Haag, die opnieuw steun krijgen van het Europarlement. Deze instellingen worden gezien als ‘essentiële, onafhankelijke en onpartijdige gerechtelijke instellingen in een bijzonder moeilijke tijd voor de internationale justitie’.
De Europarlementariërs uiten eveneens hun diepe bezorgdheid over de sancties die aan het Internationaal Strafhof in Den Haag zijn opgelegd. Ze zien die maatregelen als ‘een ernstige aanval op het internationale rechtssysteem’. Ze roepen de Europese Commissie op om de blokkeringsverordening met spoed in werking te stellen.
De Nederlandse Europarlementariër Catarina Vieira (GroenLinks-PvdA), schaduwrapporteur op dit dossier, uitte tijdens het debat op dinsdag haar zorgen. ‘Als de EU haar inzet voor mensenrechten opgeeft, hoe kunnen we dan verwachten dat anderen die naleven? Willen we in een wereld leven waar internationaal recht slechts een idee is? Als we volgend jaar niet weer willen praten over de verdere achteruitgang van de mensenrechten in de wereld, dan is de weg duidelijk: we moeten een einde maken aan een transactionele buitenlandse politiek en stoppen met onze dubbele standaarden.’
