EU-akkoord over CO₂-reductie in 2040: ambitieus op papier, maar politiek in de praktijk

Na een lange nacht van intensieve gesprekken in Brussel hebben de lidstaten van de Europese Unie overeenstemming bereikt over een nieuw klimaatdoel: in 2040 moet de uitstoot van CO₂ met 90 procent zijn verminderd ten opzichte van 1990. Een ambitieus cijfer dat de indruk wekt van een grote stap vooruit, maar achter de schermen blijkt het akkoord vooral een politiek compromis te zijn.

Compensatie in plaats van echte reductie

Van die 90 procent reductie mag 5 procent worden behaald via koolstofkredieten. In de praktijk betekent dit dat Europese landen een deel van hun uitstoot mogen compenseren door projecten elders in de wereld te financieren. Denk aan het planten van bomen in Zuid-Amerika of de aanschaf van elektrische bussen in Azië.

Op papier lijkt het een efficiënte manier om de klimaatdoelen te halen, maar de realiteit is minder rooskleurig. Veel compensatieprojecten leveren nauwelijks meetbare CO₂-winst op. Bossen kunnen verdwijnen door bosbranden of illegale kap, en veel projecten zijn niet onafhankelijk gecontroleerd.

Koolstofkredieten creëren zo een vals gevoel van vooruitgang: de uitstoot blijft bestaan, maar wordt op papier weggepoetst.

Europa verliest geloofwaardigheid als klimaatleider

Europa profileert zich internationaal graag als klimaatleider, maar door te rekenen met compensatie ondermijnt het zijn eigen geloofwaardigheid. Klimaatleiderschap toon je niet door uitstoot uit te besteden, maar door zelf te veranderen.

“Wie écht voorop wil lopen, moet de transitie thuis waarmaken,” klinkt het uit verschillende milieuorganisaties.

Economische ontsnappingsroutes

Het akkoord bevat bovendien meerdere uitvluchten voor economische belangen. Zo wordt elke twee jaar geëvalueerd of het klimaatdoel “de concurrentiekracht niet schaadt”. Dat opent de deur voor versoepeling of uitstel.

Ook het ETS-2-systeem, dat fossiele brandstoffen duurder moet maken voor huishoudens en bedrijven, is met een jaar uitgesteld. En als het toch te lastig blijkt, mogen landen nóg eens 5 procent van hun reductieverplichting afkopen met koolstofkredieten.

In feite betekent dat: minder verplichtingen, meer ruimte om te schuiven met cijfers.

Bedrijven snakken naar duidelijkheid

De vrees dat ambitieuze klimaatdoelen de economie schaden, is wijdverbreid. Toch wijzen economen en ondernemers erop dat stilstand schadelijker is dan verandering.

“Bedrijven hebben niet zozeer behoefte aan minder regels, maar aan voorspelbare regels,” zegt een Europese industriebond. “Zij investeren pas echt in duurzame technologie als de richting helder is en het beleid standvastig blijft.”

Zonder die duidelijkheid dreigt Europa achterop te raken in de wereldwijde energietransitie.

Leiderschap begint bij eigen daden

Volgende maand wil de EU zich op de internationale klimaattop in Brazilië presenteren als wereldleider in duurzaamheid. Maar met een beleid dat uitstoot kan worden afgekocht in plaats van verminderd, klinkt dat hol.

Wie anderen wil overtuigen, moet zelf het voorbeeld geven. Niet door cijfers te verschuiven, maar door echt te veranderen.