In het politieke landschap van Nederland staat Forum voor Democratie (FvD) al jaren bekend om haar scherpe eurosceptische koers. Partijleider Thierry Baudet en zijn aanhang herhalen het mantra: “Nederland moet uit de Europese Unie.” Het is een boodschap die bij een deel van de kiezers weerklank vindt, zeker in tijden van groeiend wantrouwen tegenover Brussel. Maar terwijl FvD vasthoudt aan een Nexit – de Nederlandse variant van Brexit – wijzen economen, ondernemers en diplomaten op de enorme risico’s die dit met zich meebrengt. Het Britse voorbeeld is daarbij een pijnlijk waarschuwingssignaal.
De ideologische basis: soevereiniteit boven alles
Baudet en zijn partij zien de EU als een bedreiging voor de Nederlandse soevereiniteit. Volgens FvD wordt Nederland “overruled” door Brusselse bureaucraten, waarbij nationale wetten en belangen ondergeschikt zouden zijn aan Europese regelgeving.
Tijdens een recente partijbijeenkomst herhaalde Baudet zijn standpunt:
“Nederland is een prachtig land, maar we worden langzaam uitgehold door de EU. We verliezen zeggenschap over onze grenzen, onze munt en ons beleid. De enige oplossing is dat wij ons lot weer in eigen handen nemen.”
FvD wijst vooral naar EU-besluiten over migratie, klimaatdoelen en landbouwsubsidies als voorbeelden van ongewenste bemoeienis. Daarbij gebruikt de partij vaak retoriek die inspeelt op angst voor verlies van identiteit en culturele waarden.
Toch gaat het debat over soevereiniteit vaak voorbij aan de realiteit van de verwevenheid van Nederland met Europa. De Europese Unie is niet alleen een politieke constructie, maar ook een economisch netwerk waar Nederland diep in geïntegreerd is. Juist daar ligt de kern van de zorgen over een Nexit.
Brexit als waarschuwend voorbeeld
Het Verenigd Koninkrijk stapte in 2020 officieel uit de EU, na het Brexit-referendum van 2016. De gevolgen waren onmiddellijk voelbaar. Britse bedrijven kregen te maken met hogere kosten door douanecontroles, handelsbelemmeringen en verlies van toegang tot de Europese interne markt.
Volgens een rapport van het Britse Office for Budget Responsibility heeft Brexit de Britse economie structureel met 4% gekrompen. Grote bedrijven zoals Honda en Sony verhuisden hun Europese hoofdkwartieren naar EU-landen, waaronder Nederland.
Nederlandse economen zien duidelijke parallellen. “Als Nederland een vergelijkbare stap zou zetten, verliezen we per direct de vrije toegang tot de Europese markt,” zegt econoom Barbara Baarsma.
“Ongeveer 70% van onze export gaat naar EU-landen. Een Nexit zou een economische schok veroorzaken die waarschijnlijk nog groter is dan die van Brexit, omdat Nederland veel sterker afhankelijk is van handel binnen de Unie.”
Daarnaast zou Nederland, als klein land, veel minder onderhandelingsmacht hebben dan het Verenigd Koninkrijk had. Waar Londen nog kon rekenen op zijn status als wereldstad en financiële hub, heeft Nederland simpelweg minder gewicht op het wereldtoneel.
Economische klap: banen en bedrijven in gevaar
De Nederlandse economie draait grotendeels op open grenzen en vrije handel. Sectoren zoals landbouw, transport en hightech-industrie zijn direct afhankelijk van de EU-markt.
- Landbouw: Nederlandse boeren exporteren enorme hoeveelheden zuivel, vlees en groente naar EU-buurlanden. Zonder vrije toegang zouden er importheffingen komen, waardoor producten duurder worden en minder competitief.
- Haven van Rotterdam: Als grootste doorvoerhaven van Europa zou Rotterdam direct geraakt worden door douanecontroles en vertragingen.
- Hightech-sector: Bedrijven zoals ASML zijn afhankelijk van samenwerking binnen de EU en toegang tot hoogopgeleide werknemers uit andere lidstaten.
Volgens een schatting van het Centraal Planbureau (CPB) kan een Nexit leiden tot een krimp van 7 tot 10% van het bbp in de eerste vijf jaar na vertrek. Dat vertaalt zich in tienduizenden verloren banen en hogere werkloosheidscijfers.
Voor MKB-ondernemers zou de klap minstens zo hard zijn. “We hebben geen tijd of middelen om complexe douaneprocedures te regelen,” zegt Jan-Willem de Vries, eigenaar van een exportbedrijf in Noord-Brabant.
“Mijn bedrijf draait op snelle leveringen aan klanten in Duitsland en België. Met een Nexit wordt dat een bureaucratische nachtmerrie.”
Politieke gevolgen: verlies van invloed en isolatie
Een ander risico dat vaak onderbelicht blijft, is het verlies van politieke invloed. Nederland behoort in Brussel tot de landen die vaak de agenda mee bepalen, met een stevige stem in landbouw-, handels- en klimaatbeleid.
Bij een Nexit zou Nederland letterlijk “buiten de kamer” staan. Dat betekent geen stem meer in regelgeving die nog steeds invloed heeft, omdat Nederlandse bedrijven wél met EU-regels te maken blijven krijgen als ze willen blijven handelen met de Unie.
Diplomaat Tom de Bruijn, voormalig vertegenwoordiger van Nederland bij de EU, waarschuwt:
“We zouden van regelmaker veranderen in regelvolger. Landen als Frankrijk en Duitsland nemen de besluiten, en wij moeten ze gewoon uitvoeren zonder dat we aan tafel zitten.”
Daarnaast zou een Nexit ook de positie van Nederland in NAVO-verband en de internationale diplomatie verzwakken. Andere landen zouden Nederland zien als een onvoorspelbare partner, net zoals dat na Brexit met het Verenigd Koninkrijk gebeurde.
De interne verdeeldheid in Nederland
Hoewel FvD hard roept om een Nexit, blijkt uit recente peilingen van Ipsos dat slechts 18% van de Nederlanders daadwerkelijk voorstander is van het verlaten van de EU. Ter vergelijking: in het Verenigd Koninkrijk lag dit percentage in 2016 op ruim 52%.
Zelfs binnen de oppositiepartijen is er weinig steun voor een Nexit. PVV-leider Geert Wilders, jarenlang een fervent tegenstander van de EU, spreekt tegenwoordig vaker over “minder EU” in plaats van een volledige uittreding.
Dat maakt FvD’s standpunt politiek geïsoleerd. Toch blijft de partij vasthouden aan de eis, deels om zich te onderscheiden van andere rechtse partijen. Politicoloog Cas Mudde verklaart dit fenomeen:
“Voor Baudet en zijn aanhang is het idee van een Nexit niet alleen een beleidsvoorstel, maar een ideologisch symbool. Het is een manier om hun narratief van nationale hergeboorte en verzet tegen globalisme levend te houden.”
Brexit 2.0: lessen die Nederland niet wil leren
De Brexit-ervaring laat zien hoe moeilijk en langdurig een vertrekproces kan zijn. Het VK onderhandelde bijna vier jaar over een uittredingsakkoord, en veel kwesties – zoals de status van Noord-Ierland – blijven tot op de dag van vandaag problemen veroorzaken.
Nederland zou soortgelijke obstakels tegenkomen, waaronder:
- Handelsverdragen: Alle bestaande EU-handelsverdragen zouden voor Nederland vervallen. Nieuwe verdragen moeten worden heronderhandeld, wat jaren kan duren.
- Grenskwesties: Denk aan de grens met België en Duitsland, waar nu vrij verkeer is. Fysieke grenscontroles zouden terugkeren.
- Financiële markten: De eurozone biedt stabiliteit. Buiten de EU zou Nederland zijn eigen munt moeten herintroduceren, met alle risico’s van inflatie en kapitaalvlucht.
- Burgerrechten: Nederlanders zouden hun EU-rechten verliezen, zoals vrij wonen en werken in andere lidstaten.
“Het idee dat we simpelweg een deur kunnen dichttrekken en vrolijk verder gaan, is een illusie,” zegt EU-onderhandelaar Michel Barnier, die betrokken was bij de Brexit-gesprekken. “Nederland zou net zo vastlopen in complexe onderhandelingen als het VK – misschien zelfs meer.”
De emotie versus de realiteit
FvD’s standpunt over de EU spreekt tot de verbeelding van kiezers die zich zorgen maken over migratie, identiteit en nationale trots. Toch blijkt het in de praktijk moeilijk om emotionele argumenten te vertalen naar realistische beleidsvoorstellen.
Baudet en zijn partij presenteren zelden concrete plannen voor de overgangsperiode na een Nexit. Hoe zou de handel worden geregeld? Wat gebeurt er met de euro? Hoe worden bestaande EU-subsidies vervangen? Op deze vragen blijft FvD vaak het antwoord schuldig.
Volgens politicoloog Sarah de Lange speelt dit gebrek aan details een rol bij het beperkte draagvlak:
“Zolang de partij geen duidelijk plan heeft, blijft een Nexit voor veel Nederlanders een abstract idee dat vooral angst oproept. Brexit heeft laten zien hoe snel die angst kan omslaan in chaos en economische schade.”
Conclusie: de prijs van isolatie
Forum voor Democratie blijft roepen om een Nexit, maar het Britse voorbeeld toont aan dat de kosten gigantisch kunnen zijn. Nederland is als klein handelsland veel afhankelijker van de EU dan het VK ooit was.
Een vertrek uit de Unie zou leiden tot economische krimp, verlies van banen, politieke isolatie en een jarenlange periode van onzekerheid. Terwijl FvD de trom slaat voor soevereiniteit, lijkt het risico groot dat Nederland juist minder zeggenschap krijgt over zijn toekomst.
De roep om een Nexit is daarmee niet alleen een politieke strijdkreet, maar ook een gevaarlijke gok met de welvaart en stabiliteit van het land.
Gebruikte bronnen:
- Centraal Planbureau (CPB), rapport over gevolgen Nexit
- Office for Budget Responsibility (VK), economische impact Brexit
- Ipsos-peiling EU-standpunten Nederland, september 2025
- Interviews met Barbara Baarsma en Cas Mudde, NRC en De Volkskrant
- Michel Barnier, My Secret Brexit Diary
- CBS-statistieken over Nederlandse export en handel
