De torenhoge schuldenlast in Rusland: banken, bedrijven en risico’s

De Russische economie verkeert in een gespannen situatie. Aan de ene kant tonen cijfers dat het banksysteem nog steeds winstgevend is, aan de andere kant stapelen zich duidelijke risico’s op — vooral door oplopende wanbetalingen en hoge schulden bij zowel bedrijven als particulieren.

Banken voelen druk

Grote Russische banken zoals Sberbank en VTB Bank zagen in het eerste kwartaal van 2025 een forse stijging van wanbetalingen op hypotheken en consumptief krediet. Bij Sberbank bijvoorbeeld verdubbelde het aandeel problematische hypotheken tot ongeveer 2,6 % van de portefeuille en de achterstanden op consumentenkredieten stegen tot circa 16,1 %.
Volgens de Central Bank of Russia (CBR) daalde de kwaliteit van de leningenportefeuille — zo bedroeg het faillissementsrisico in de retail kredietsector op een gegeven moment circa 3,6 %, ruim boven het “normale” niveau van circa 2 %. Banken moesten in het eerste kwartaal van 2025 al ongeveer 215 miljard roebel (≈ US$2,7 mrd) reserveren voor dubieuze leningen.

Bedrijven, leningen en schuldenlast

Tegelijkertijd nam de totale omvang van bedrijfsleningen aan tot eind 2024 een recordniveau: ongeveer 87,8 triljoen roebel (≈ €890 mrd) — een stijging van bijna 18 % ten opzichte van 2023. Vooral middelgrote en kleinere ondernemingen (MKB) zijn sterk afhankelijk geworden van krediet — in veel gevallen om lopende bedrijfsvoering in stand te houden.
Hoge rente- en inflatiedruk maken het voor bedrijven lastig om hun schulden terug te betalen of te herfinancieren. De CBR identificeert ‘kredietrisico’s bij bedrijven’ en ‘overmatige schulden bij huishoudens’ als twee van de primaire kwetsbaarheden van het financiële stelsel.

Economisch groeitempo en kredietbevriezing

De kredietverlening in Rusland vertraagt: zo werden nieuwe consumentenkredieten en autoleningen minder uitgegeven, doordat banken terughoudender zijn geworden. De krediettoegang is hierdoor smaller, terwijl de leenvoorwaarden — mede door zeer hoge rente — ongunstiger zijn.
De economie zelf vertoont tekenen van vertraging: externe factoren zoals sancties, minder olie- en gasinkomsten, gecombineerd met interne problemen — zoals hoge rente en afnemende productiviteit — tarten het groeipotentieel.

Risico’s en mogelijke gevolgen

Hoewel er nog niet duidelijk sprake is van een algehele financiële crisis, wijzen analisten op oplopende waarschuwingssignalen: een stijgend aandeel ongewenste leningen (“non-performing loans”, NPL’s), een vertraging in kredietverlening en een afhankelijkheid van de banken om de economie kunstmatig in stand te houden.
De staat-geleide economie en de zware schuldenlast maken het systeem kwetsbaar. Mochten bedrijven in groten getale falen — of mochten banken grotere verliezen boeken — dan zou de druk op de staatsfinanciën en het banksysteem ernstig kunnen toenemen.

Conclusie

De huidige stand van de Russische economie laat een complexe puzzel zien: banken tonen evengoed nog winstgevendheid, maar onder het oppervlak groeien de risico’s. De combinatie van hoge schuldenlast bij bedrijven en huishoudens, afnemende kredietverlening, hoge rente en externe druk (zoals sancties) vormt een tikkende tijdbom. Hoe lang het beeld van relatieve stabiliteit standhoudt, hangt mede af van de ontwikkeling van rente-, krediet- en macro-economische omstandigheden.