DEN HAAG, 5 december 2025 – De actieve openbaarmaking van documenten over Kansspelen op afstand, uitgevoerd op verzoek van de Tweede Kamer, heeft geleid tot stevige schrikreacties in politiek Den Haag. Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid mr. A.C.L. Rutte presenteerde deze week honderden pagina’s aan interne memo’s, mails, chatberichten en beleidsdossiers die nieuw licht werpen op de totstandkoming van de Wet kansspelen op afstand (Wet Koa) en het reclamebeleid dat de afgelopen jaren onder vuur lag.
De inhoud toont vooral één rode draad: het ministerie werd jarenlang gewaarschuwd voor de risico’s van normalisering, reclamegroei en het bereiken van kwetsbare groepen—met name jongeren. Veel van die zorgen bleken gerechtvaardigd.
Een enorme operatie: 100.000 documenten doorgelicht
Volgens de openbaar gemaakte Kamerbrief werden meer dan 100.000 documenten geautomatiseerd gescand. Daarvan werden circa 22.000 documenten handmatig beoordeeld, waarna uiteindelijk ongeveer 1.900 stukken zijn vrijgegeven. Opvallend is dat de staatssecretaris ervoor koos óók chatgesprekken en verwijderde, maar niet vernietigde e-mails te publiceren—een uitzonderlijk besluit dat benadrukt hoe compleet de transparantie moest zijn.
Het doel van deze grote operatie: laten zien hoe keuzes rond wetgeving, reclamebeleid en contacten met de kansspelsector tot stand kwamen.
Waarschuwingen waren er al vóór de online markt openging
In de documenten is te lezen dat zowel brancheorganisaties, verslavingsinstellingen, ervaringsdeskundigen als gezondheidsorganisaties hun zorgen uitten over de verwachte gevolgen van het legaliseren van de online markt. Al in 2019 waarschuwde de Kansspelautoriteit dat een groei van gokreclames onvermijdelijk zou zijn als er geen stevige regels zouden worden ingevoerd. Zulke reclames zouden vooral minderjarigen en jongvolwassenen bereiken.
Ook andere partijen lieten voor de opening in 2021 weten bang te zijn voor een explosie aan reclame en een grotere instroom van beginnende gokkers.
Toch werden veel van deze geluiden destijds niet afzonderlijk met de Kamer gedeeld. De staatssecretaris benadrukt in zijn brief dat de informatie wel degelijk is meegewogen, maar dat destijds een andere beleidsvisie gold: die van kanalisatie, waarbij het legale aanbod aantrekkelijk genoeg moest zijn om spelers weg te houden van illegale sites.
Na opening van de markt: zorgen nemen snel toe
Zodra de online kansspelmarkt in oktober 2021 live ging, ontplofte het aantal reclames. De openbaar gemaakte documenten laten zien dat ervaringsdeskundigen in 2022 waarschuwden voor normalisering van gokken, de enorme hoeveelheid zichtbare reclame en het feit dat vooral jonge mannen de nieuwe doelgroep vormden.
Daarnaast werd de groeiende gezondheidsschade genoemd: meer probleemspelers, meer schulden, meer meldingen bij zorgaanbieders.
Intensief contact met de kansspelsector
Misschien de meest gevoelige conclusie uit het openbaar gemaakte materiaal is de omvang van het contact tussen het ministerie en aanbieders uit de sector. Er waren regelmatige overleggen, mailwisselingen en zelfs appgesprekken. Ook de toenmalige bewindspersoon had directe contacten met meerdere gokbedrijven.
Hoewel contact volgens de staatssecretaris noodzakelijk is voor uitvoerbaarheid van regelgeving, is inmiddels een strenger regime ingevoerd: sinds oktober 2024 geldt dat contact met de sector slechts mag wanneer dit strikt noodzakelijk is, met verplichte jaarlijkse openbaarmaking.
Reclamebeleid: waarschuwingen genegeerd?
De documenten tonen dat aanbieders actief meeschreven aan discussies over reclamebeperkingen, definities van ‘gerichte’ en ‘ongerichte’ reclame en het verbod op rolmodellen. Tegelijkertijd gaven verslavingsdeskundigen en gezondheidsorganisaties aan dat alleen een totaalverbod op ongerichte reclame effectief zou zijn.
Toch koos het ministerie destijds voor een gematigd beleid, gebaseerd op de overtuiging dat bewijs voor directe schade beperkt was en dat vooral bestaande spelers gevoelig zouden zijn voor reclame. Inmiddels blijkt uit evaluaties—waaronder die van TNO—dat deze inschatting te optimistisch was.
Daarom werkt de staatssecretaris nu aan een ‘nee, tenzij’-stelsel voor online gokreclame, wat neerkomt op een bijna volledig verbod.
Politieke reacties: ‘Schokkend en pijnlijk’
De openbaarmaking heeft geleid tot stevige reacties in de Kamer, waar meerdere fracties spreken van een pijnlijk beeld van beïnvloeding, onvoldoende waakzaamheid en onderschatting van gezondheidsrisico’s. Vooral het feit dat waarschuwingen over jongeren onvoldoende zichtbaar in de besluitvorming lijken terug te komen, valt slecht.
Nieuwe koers: bescherming boven marktwerking
De staatssecretaris benadrukt dat het nieuwe beleid volledig draait om bescherming van burgers en het voorkomen van gokschade. De periode waarin de sector een grote beleidsrol speelde, moet volgens hem tot het verleden behoren.