PVV-Kamerleden bewerken foto’s van Timmermans met AI — mogelijk strafbaar

Twee Kamerleden van Partij voor de Vrijheid (PVV), Maikel Boon en Patrick Crijns, staan in het middelpunt van de aandacht nadat zij met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) bewerkte afbeeldingen van Frans Timmermans (GL-PvdA) via een Facebookgroep verspreidden. De beelden — onder andere een afbeelding waarin Timmermans in handboeien door politieagenten wordt afgevoerd — zijn intussen verwijderd, maar de politieke en juridische gevolgen zijn al in volle gang.

Wat is er gebeurd:

• Volgens berichten op meerdere nieuwssites stonden op een Facebookpagina met de naam “Wij doen geen aangifte tegen Geert Wilders” afbeeldingen die met AI-technologie waren gemaakt en waarin Timmermans werd afgebeeld op een manier die zodanig realistisch oogde dat het nauwelijks van echt te onderscheiden was.
• Uit onderzoek bleek dat Maikel Boon en Patrick Crijns vermoedelijk de beheerders zijn van de pagina.
• In reactie heeft PVV-leider Geert Wilders afstand genomen van de beelden en zijn excuses aangeboden aan Timmermans.
• De fractie van GL-PvdA kondigde aan aangifte te doen wegens mogelijke laster tegenover de beheerders van de groep en – afhankelijk van de situatie – ook de betrokken Kamerleden.

Waarom dit strafrechtelijk relevant is:

• Het bewerken en verspreiden van een beeld (met AI) dat een politicus in een juridische of strafrechtelijke positie afbeeldt — bijvoorbeeld in handboeien afgevoerd worden — kan onder meer juridisch relevant zijn vanuit de hoek van laster of smaad, aangezien het publiek een feit zou kunnen aannemen dat niet heeft plaatsgevonden. De wetgeving omtrent laster stelt namelijk: wie een ander onterecht van een feit beschuldigt, terwijl hij weet dat dit niet waar is, maakt zich schuldig aan een strafbaar feit.
• Daarnaast is er ook aandacht voor de mogelijkheid dat door digitale manipulatie het vertrouwen in beeldmateriaal wordt ondermijnd — het signaleren van deep-fake technologieën en misleiding speelt hierbij een rol.
• Terwijl het bewerken van foto’s op zichzelf niet direct een specifieke strafbepaling heeft zoals bijvoorbeeld vervalsing van documenten, kunnen de beelden wel gebruikt worden in contexten die strafrechtelijke gevolgen hebben. Voor digitale vervalsing wordt gewezen op de mogelijkheid van zware straffen, bijvoorbeeld bij documentvervalsing.

Welke straffen kunnen aan de orde zijn:

• Voor laster (Laster) bepaalt artikel 262 van het Wetboek van Strafrecht (Sr) dat degene die iemand opzettelijk beschuldigt van een feit, terwijl hij weet dat dit onwaar is, gestraft kan worden met maximaal twee jaar gevangenisstraf of een geldboete van de vierde categorie.
• Voor “gewone” belediging (artikel 266 Sr) geldt een maximum van drie maanden gevangenisstraf of een geldboete van de tweede categorie.
• Voor digitale documentvervalsing of vergelijkbare zware manipulatie is in de praktijk een maximum van zes jaar gevangenisstraf bekend.
• In deze zaak blijft het afwachten welke precieze juridische kwalificatie (laster, groepsbelediging, digitale manipulatie, bedreiging) zal worden gehanteerd, en welke ontstaanscontext de rechter noodzakelijk acht.

Mogelijke civielrechtelijke gevolgen

Naast strafrechtelijke vervolging kan Frans Timmermans ook een civiele procedure starten wegens onrechtmatige daad (art. 6:162 BW). Daarbij kan hij schadevergoeding eisen wegens reputatieschade.
Rechters wegen dan de ernst van de inbreuk af tegen het belang van de vrijheid van meningsuiting. Bij politici ligt de lat voor kritiek hoger, maar misleidende beelden zonder feitelijke basis worden zelden getolereerd.

Toekomstige wetgeving

Zowel in Nederland als in de Europese Unie wordt gewerkt aan regelgeving rond AI-deepfakes.
De aankomende EU AI Act (2026) verplicht producenten en verspreiders van AI-gegenereerde content om duidelijk te vermelden dat het om kunstmatig gegenereerde beelden gaat.
In Nederland wordt daarnaast gewerkt aan een wetsvoorstel dat het bewust verspreiden van misleidende deepfakes strafbaar stelt, vergelijkbaar met laster en identiteitsfraude.

Politieke en maatschappelijke achtergrond:

• Deze voorvallen komen in een tijd waarin de technologie van AI-gegenereerde beelden steeds makkelijker toegankelijk is en de verspreiding via sociale media snel gaat — onderzoek toont aan dat duizenden AI-gecreëerde memes en beelden al worden gedeeld rond lijsttrekkers, waaronder Timmermans en Wilders.
• Timmermans noemde het incident een “bedreiging voor de democratie” en stelde dat volksvertegenwoordigers zich niet horen te verlagen tot dergelijke acties.
• Voor de PVV is het incident ook politiek gevoelig: het roept vragen op over normen binnen de partij, de rol van fractieleden online, en verantwoordelijkheid van de partijleiding. Wilders zei dat de site inmiddels offline is gehaald en dat hij afstand neemt.

Conclusie:
De bewerkte AI-beelden van Frans Timmermans die door (vermoedelijk) twee PVV-kamerleden zijn gemaakt en verspreid, vormen serieuze aanleiding voor een strafrechtelijk onderzoek. Als uit het onderzoek blijkt dat de beelden bewust gemaakt en gepubliceerd zijn om Timmermans schade toe te brengen of zijn reputatie te schaden, dan kan sprake zijn van het misdrijf laster. Terwijl de exacte strafmaat per geval varieert, kunnen straffen oplopen tot twee jaar gevangenisstraf. Ook speelt de context van de manipulatie, de intentie, en de mate van verspreiding een belangrijke rol. Voor de politiek is dit voorval ook zeer relevant — het roept op tot reflectie over digitale ethiek, verantwoordelijk gebruik van AI-technologie en de bescherming van de reputatie van volksvertegenwoordigers.

Gebruikte bronnen:

• “Timmermans na ‘opruiende’ AI-beelden: excuses niet genoeg, ‘hoop dat ze niet terugkeren in Kamer’”, NPO Radio 1, 27 oktober 2025. NPO Radio 1
• “Timmermans krijgt excuses Wilders voor door PVV’ers gemaakte AI-afbeeldingen”, NU .nl, 27 oktober 2025. NU.nl
• “GL-PvdA doet aangifte om ‘lasterlijke’ AI-afbeeldingen van Timmermans”, RTL Nieuws, 27 oktober 2025. RTL
• “Deze PVV-Kamerleden waren betrokken bij AI-beelden Timmermans in Facebookgroep”, RTL Nieuws, 27 oktober 2025. RTL
• “Laster en smaad – belediging-advocaat.nl”, advocatennetwerk, 2025. Belediging-advocaat.nl+1
• “De strafbare belediging – artikel 266 Sr”, Juristenblog.nl, april 2025. Juristenblog.nl
• “Valsheid in geschrifte – wat is dat eigenlijk?”, SKE-Advocaten, 2024. SKE Advocaten