DEN HAAG, 19 december 2025 – De armoede in Nederland is in 2024 licht toegenomen. Dat blijkt uit voorlopige cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In een kabinetsreactie aan de Tweede Kamer erkent het kabinet deze stijging, maar benadrukt het dat de armoede lager ligt dan eerder werd verwacht. Tegelijk maakt het kabinet duidelijk dat het Tijdelijk Noodfonds Energie (TNE) deze winter niet opnieuw wordt opengesteld. In plaats daarvan wordt extra ingezet op ondersteuning via gemeenten.
Voorlopige cijfers: lichte stijging na jaren van daling
Volgens het CBS is de armoede in Nederland de afgelopen jaren gedaald, mede dankzij tijdelijke overheidsmaatregelen zoals de energietoeslag. In 2024 is echter een lichte stijging zichtbaar. Die toename hangt vooral samen met het wegvallen van die energietoeslag, terwijl veel huishoudens nog steeds kampen met hoge kosten voor energie en levensonderhoud.
Tegelijk nuanceert het kabinet de cijfers. De armoede in 2023 en 2024 blijkt lager uit te vallen dan eerder werd voorspeld. Dit komt doordat definitieve gegevens over woon- en energielasten lager zijn dan waar in eerdere ramingen van werd uitgegaan. Volgens het Centraal Planbureau (CPB) is de verwachting dat zowel armoede als kinderarmoede in 2026 daalt naar circa 2,6 procent.
Nationaal Programma Armoede en Schulden
Het kabinet wijst op het Nationaal Programma Armoede en Schulden, waarin structurele maatregelen zijn opgenomen om (kinder)armoede te voorkomen en problematische schulden terug te dringen. Dit programma richt zich niet alleen op inkomensondersteuning, maar ook op het aanpakken van oorzaken, zoals schulden, beperkte toegang tot voorzieningen en onvoldoende overzicht in het sociale zekerheidsstelsel.
In een voortgangsbrief die begin 2026 aan de Tweede Kamer wordt gestuurd, zal het kabinet nader ingaan op de ontwikkeling van de armoedecijfers en de effectiviteit van de ingezette maatregelen. Daarbij wordt ook gekeken naar de verwachtingen voor de komende jaren.
Geen heropening Tijdelijk Noodfonds Energie
Een belangrijk punt in de kabinetsreactie is de afwijzing van een heropening van het Tijdelijk Noodfonds Energie (TNE) deze winter. Dit fonds bood in eerdere jaren directe inkomensondersteuning aan huishoudens met hoge energielasten. Volgens het kabinet is heropening momenteel niet mogelijk vanwege juridische en financiële risico’s.
De kern van het probleem is dat private partijen op dit moment geen financiële bijdrage leveren. Een volledig door de overheid gefinancierde uitvoering zou ertoe kunnen leiden dat TNE juridisch wordt aangemerkt als een buitenwettelijk bestuursorgaan. Dat zou de uitkeringen onrechtmatig maken en de overheid blootstellen aan open-eindeverplichtingen die kunnen oplopen tot honderden miljoenen euro’s.
Uitspraak rechtbank verandert niets
Recent oordeelde de rechtbank Gelderland dat TNE in 2024 géén bestuursorgaan was. Toch ziet het kabinet hierin geen aanleiding om van koers te veranderen. De omstandigheden zouden bij volledige publieke financiering wezenlijk anders zijn. Juist dan is de kans groot dat de rechter tot een ander oordeel komt, met alle juridische gevolgen van dien.
Daarnaast blijft het risico bestaan dat financiering van zowel uitkeringen als uitvoeringskosten wordt gezien als ongeoorloofde staatssteun. Het kabinet concludeert daarom dat een volledig publiek gefinancierde variant van het noodfonds niet haalbaar is.
Extra geld voor gemeenten
Om huishoudens deze winter toch te ondersteunen, stelt het kabinet 30 miljoen euro extra beschikbaar via het Gemeentefonds. Gemeenten krijgen daarmee ruimte om lokaal maatwerk te leveren bij energiearmoede. Het kan bijvoorbeeld gaan om hulp bij woningverduurzaming, begeleiding bij het aanvragen van toeslagen of ondersteuning via instrumenten zoals de Voorzieningenwijzer.
Huishoudens kunnen zich rechtstreeks melden bij hun gemeente voor hulp. Daarbij is ook ruimte voor bredere ondersteuning, bijvoorbeeld bij schulden of andere sociale problemen. Volgens het kabinet is deze aanpak bedoeld als aanvulling op bestaande gemeentelijke dienstverlening en niet als vervanging van het voormalige noodfonds.
Gerichtere hulp dankzij datadeling
Tijdens eerdere openstellingen van het TNE is aan huishoudens gevraagd of hun gegevens gedeeld mochten worden met gemeenten. Ongeveer 150.000 huishoudens hebben daarvoor toestemming gegeven. Momenteel loopt een pilot waarbij meerdere gemeenten deze gegevens gebruiken om gerichter hulp aan te bieden.
Het kabinet spreekt positief over deze ontwikkeling. Door betere datadeling kunnen gemeenten kwetsbare huishoudens sneller bereiken en effectiever ondersteunen. De ambitie is om deze aanpak op korte termijn landelijk uit te rollen.
Balans tussen zorg en juridische grenzen
Met de kabinetsreactie wordt een duidelijke balans gezocht tussen erkenning van financiële zorgen bij huishoudens en de grenzen van wat juridisch en financieel verantwoord wordt geacht. Hoewel de stijging van de armoedecijfers zorgen baart, ziet het kabinet geen ruimte voor noodoplossingen met grote risico’s. De nadruk ligt daarom op structureel beleid en lokale ondersteuning, met gemeenten als eerste aanspreekpunt voor mensen in financiële nood.
