VVD onder Dilan Yeşilgöz verliest vertrouwen van de kiezer

De VVD, ooit de onbetwiste partij van de ‘verantwoordelijke middenklasse’, lijkt onder het leiderschap van Dilan Yeşilgöz haar greep op de kiezer langzaam maar zeker te verliezen. Waar de liberalen jarenlang konden rekenen op een stabiele achterban van ondernemers, hogeropgeleiden en pragmatische middenmoters, brokkelt dat vertrouwen in rap tempo af. De peilingen tonen een structurele daling, en binnen de partij klinkt groeiende onrust over koers, stijl en geloofwaardigheid.

Van ‘doenerspartij’ naar richtingloos merk

Onder Mark Rutte wist de VVD zich jarenlang te profileren als een stabiele factor in de Nederlandse politiek. Hij stond voor rust, redelijkheid en resultaten. Maar sinds Dilan Yeşilgöz het stokje overnam, is die stabiele uitstraling veranderd in wat velen zien als een wankel evenwicht tussen rechts-populistische uitspraken en een gebrek aan duidelijke koers.

Yeşilgöz probeerde met ferme taal over migratie en veiligheid kiezers van de PVV en BBB terug te winnen, maar dat lijkt averechts te werken. Het leverde haar het verwijt op van opportunisme: te rechts voor de traditionele VVD’er, te slap voor de rechtse kiezer die écht harde taal wil. Het resultaat is een leegloop in beide richtingen.

“De VVD is haar ideologische kompas kwijt,” zegt politiek analist Kees Aarts. “Ze probeert iedereen te pleasen, maar overtuigt niemand. De kiezers die voor zekerheid en bestuurservaring kwamen, zien dat de partij vooral bezig is met overleven.”

De geloofwaardigheid onder vuur

Een groot deel van het geloofwaardigheidsprobleem ligt bij de beloftepolitiek die de VVD al jaren voert. De partij belooft lastenverlichting, minder regels, meer woningbouw en strenger asielbeleid – maar in de praktijk komt daar weinig van terecht. De kiezer prikt daar inmiddels doorheen.

In debatten oogt Yeşilgöz energiek, maar haar boodschap klinkt steeds meer als een echo van Rutte, zonder diens overtuigingskracht. De verkiezingsnederlaag van 2023 – en de moeizame interne vernieuwing daarna – hebben de partij een identiteitscrisis bezorgd. De nieuwe generatie VVD’ers, zoals Ruben Brekelmans en Sophie Hermans, wordt door velen gezien als technocratisch en kleurloos.

Een voormalig VVD-stemmer uit Amersfoort vat het samen: “Ik stemde altijd VVD omdat ze stonden voor doenersmentaliteit. Nu hoor ik vooral woorden zonder daden. Het lijkt meer op marketing dan op politiek.”

De erfenis van Rutte weegt zwaar

Mark Rutte liet een sterke maar vermoeide partij achter. Zijn jarenlange leiderschap hield interne spanningen in toom, maar onder het oppervlak smeulde al langer onvrede over het gebrek aan inhoudelijke vernieuwing.

Yeşilgöz erfde een partij die leunde op een merknaam, niet op een overtuiging. Haar poging om ‘het liberale verhaal’ opnieuw te vertellen – met nadruk op vrijheid, verantwoordelijkheid en een streng migratiebeleid – strandde in een politiek landschap dat steeds meer polariseert.

Veel VVD’ers missen bovendien een duidelijke sociaal-liberale toon. De partij die ooit stond voor vooruitgang en modernisering lijkt nu vooral defensief. “De VVD is van regeren naar reageren gegaan,” aldus politicoloog André Krouwel. “Ze lopen achter de feiten aan in plaats van richting te geven.”

Waar gaan de vertrokken kiezers heen?

Aan de rechterflank vinden de teleurgestelde ‘law and order’-kiezers hun weg naar BBB of PVV. De BBB biedt een volkse, pragmatische stem tegen Haagse arrogantie, terwijl de PVV inspeelt op de harde anti-immigratieretoriek die de VVD voorzichtig probeert te omarmen maar nooit volledig durft te ownen.

Aan de meer gematigde kant verliest de VVD ook kiezers aan D66 en Volt, vooral onder jongere stedelingen die duurzaamheid, inclusiviteit en Europa belangrijk vinden. Deze groep stoort zich aan de verharding van de toon binnen de VVD en ziet Yeşilgöz niet als een verbindend leider.

Volgens de meest recente peilingen is de VVD daarmee in een niemandsland terechtgekomen: te rechts voor het midden, te mild voor rechts, en te onduidelijk voor iedereen.

De interne verdeeldheid groeit

Binnen de VVD wordt ondertussen achter de schermen druk gedebatteerd over de koers. Een deel van de leden wil terug naar de klassieke liberale lijn van vrijheid, innovatie en ondernemerschap. Een ander deel wil juist opschuiven richting een rechtser, cultureel-conservatief profiel.

Deze spanningen komen steeds vaker naar buiten, zeker nu lokale VVD-afdelingen morren over de landelijke standpunten. De partijtop probeert de eenheid te bewaren, maar de interne dynamiek lijkt op een touwtrekwedstrijd tussen de ‘oude VVD’ en de ‘nieuwe Yeşilgöz-lijn’.

Een anonieme fractiegenoot verklaarde onlangs: “We proberen een brug te slaan tussen rechts en midden, maar de brugpijlers staan in drijfzand.”

De vrouw boven de partij

Yeşilgöz zelf blijft onverminderd strijdbaar. Ze presenteert zich als iemand die dicht bij de mensen staat, die weet wat werken is en die niet bang is om onpopulaire keuzes te maken. Haar persoonlijke verhaal – van Turkse migrantenachtergrond naar minister en partijleider – is krachtig en inspirerend. Maar in de politieke arena wordt ze niet beoordeeld op haar achtergrond, maar op haar resultaten.

En daar wringt het. Het ontbreekt Yeşilgöz aan een duidelijke, herkenbare visie die verder reikt dan incidentenpolitiek. Haar pogingen om ‘de menselijke maat’ terug te brengen in beleid klinken sympathiek, maar worden overschaduwd door een partij die worstelt met haar identiteit en geloofwaardigheid.

De toekomst van de VVD

De toekomst van de VVD hangt af van haar vermogen om opnieuw richting te geven aan haar liberalisme. Zonder helder verhaal over wat vrijheid vandaag betekent – in een tijd van woningnood, klimaatstress en groeiende ongelijkheid – blijft de partij stuurloos.

Wil de VVD onder Yeşilgöz overleven, dan zal zij moeten kiezen: wordt de partij opnieuw de nuchtere, bestuurdersgerichte middenmacht die pragmatisch oplossingen zoekt, of transformeert ze tot een rechtse volkspartij die kiezers van Wilders probeert te lokken met harde taal?

Zolang die keuze niet wordt gemaakt, dreigt de partij te blijven steken in de politieke grijze zone waar geloofwaardigheid het eerste slachtoffer is.