De PVV van Geert Wilders blijft het politieke landschap domineren. Peilingen laten zien dat de partij, ondanks kritiek een flinke aanhang heeft. Toch klinkt onder Haagse insiders en politiek analisten hetzelfde geluid: ook als de PVV de grootste partij wordt, zal regeren opnieuw een haast onmogelijke opgave blijken.
De erfenis van 2010
De geschiedenis herhaalt zich zelden letterlijk, maar in dit geval lijken de parallellen duidelijk. In 2010 kreeg Wilders de kans om via een gedoogconstructie invloed uit te oefenen op het kabinet-Rutte I. Het avontuur duurde kort en eindigde in een vertrouwensbreuk. Sindsdien is het vertrouwen van andere partijen in de PVV minimaal gebleven.
Veel politici verwijzen naar dat moment als bewijs dat samenwerking met Wilders riskant is. “Je kunt niet bouwen op iemand die de stekker eruit trekt zodra het moeilijk wordt,” zei een ervaren VVD’er onlangs anoniem.
Ideologische muren
De PVV heeft standpunten die voor andere partijen nauwelijks te verteren zijn. De anti-islamretoriek, het streven om de Europese Unie te verlaten en de harde toon tegen migranten en asielzoekers vormen een ideologische muur. Voor partijen als D66, GroenLinks-PvdA en Volt is samenwerking uitgesloten.
Zelfs de BBB en NSC, partijen die in theorie dichter bij de PVV zouden kunnen staan, hebben zich terughoudend opgesteld. Caroline van der Plas (BBB) benadrukte recent nog dat “een premier Wilders niet realistisch” is zolang hij vasthoudt aan standpunten die “haaks staan op de Grondwet”.
Strategische isolatie
Er speelt ook een strategisch motief. Voor gevestigde partijen is het aantrekkelijk om de PVV groot te laten worden – zolang zij zelf in het midden kunnen blijven regeren. Door de PVV buiten de coalitie te houden, kunnen middenpartijen zich presenteren als de redelijke, stabiele kracht tegenover wat zij zien als ‘populistisch extremisme’.
Dit tactische spel zorgt ervoor dat Wilders, ondanks zijn electorale successen, politiek geïsoleerd blijft.
De Europese dimensie
Ook op internationaal niveau ligt regeringsdeelname van de PVV gevoelig. Nederland zou met een premier Wilders – die pleit voor een “Nexit” en openlijk de rechtsstaat ter discussie stelt – direct onder druk komen te staan vanuit Brussel. Europese samenwerking, handelsverdragen en zelfs defensie-afspraken zouden op losse schroeven staan. Dat maakt andere partijen huiverig om de stap te zetten.
De paradox van het succes
Hoe groter de PVV wordt, hoe moeilijker regeren wordt. Wilders trekt kiezers die vooral protesteren tegen het establishment, niet per se diegenen die hem in het Torentje willen zien. Zijn achterban wil verandering, maar zijn politieke stijl is vaak gericht op oppositie in plaats van compromis.
Een voormalig topambtenaar vat het samen: “Wilders floreert in oppositie. Regeren zou hem dwingen tot matiging, en dat kost hem juist zijn kracht.”
De toekomst van de PVV
Toch valt niets volledig uit te sluiten. Als de PVV toch de grootstecwordt, zou de druk om Wilders een rol te geven in de formatie enorm worden. Een minderheidskabinet, een kabinet van nationale eenheid met PVV-invloed zou dan bespreekbaar kunnen worden.
Maar voorlopig lijkt de realiteit onontkoombaar: ook als Geert Wilders de grootste partij van Nederland wordt, blijft de kans klein dat hij de sleutels van het Torentje krijgt.
Ontdek meer van HBP Media
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.