DEN HAAG, 3 december 2025 – De BoerBurgerBeweging (BBB) overweegt serieus de Eerste Kamer af te schaffen. Deze opvallende politieke wens komt op een moment dat de partij zelf worstelt met interne stabiliteit in de Senaat. Sinds de verkiezingswinst zijn er in de BBB-fractie al diverse overstappers en afsplitsers geweest, wat de frustratie over de huidige werking van de Eerste Kamer alleen maar vergroot.
🤯 Het ‘Wilde Westen’ van Overstappers
De Senaat staat in Nederland bekend om de relatieve vrijheid van senatoren en de beperkte fractiediscipline. Dit heeft binnen de BBB tot een onhoudbare situatie geleid. De partij zag diverse senatoren de rug toekeren en zich aansluiten bij andere fracties of als zelfstandige verdergaan.
- Een deel van de senatoren is overgestapt naar partijen zoals Forum voor Democratie (FvD).
- Een andere senator maakte de verrassende stap naar D66.
- Daarnaast is er een senator die zich heeft afgesplitst en een eigen fractie is begonnen.
Deze voortdurende verschuivingen hebben de BBB-fractie flink verkleind en bemoeilijken de politieke slagkracht. Het probleem van ‘zwevende’ Kamerleden, die een zetel mee kunnen nemen na een breuk met hun partij, is in de Eerste Kamer structureel. Veel partijen ergeren zich al langer aan dit fenomeen, maar de BBB ervaart nu uit eerste hand de nadelige gevolgen van wat critici de “zetelroof” noemen.
💡 Inspiratie van Hoogleraar Beerten Bogaard
De gedachte om de Eerste Kamer af te schaffen is niet volledig uit de lucht gegrepen, maar kreeg concreet vorm door de input van hoogleraar Beerten Bogaard. Bogaard, hoogleraar aan Wageningen University & Research, is een bekend gezicht in de kringen van de BBB en inspireerde de partij met het idee.
Het argument van Bogaard en nu de BBB is dat de Eerste Kamer, in haar huidige vorm, niet langer een effectieve of noodzakelijke ‘Chambre de Réflection’ is – een kamer van bezinning. Oorspronkelijk moest de Senaat wetgeving toetsen op juridische kwaliteit en uitvoerbaarheid, maar in de praktijk is de Eerste Kamer steeds meer een politieke verlenging van de Tweede Kamer geworden. Senatoren stemmen vaak strikt volgens de partijlijn en gebruiken de Senaat als politiek breekijzer, wat de onafhankelijke toetsende rol ondermijnt.
📝 De Argumenten voor Afschaffing
De BBB-top gebruikt de recente afsplitsingen als het ultieme bewijs dat de huidige structuur niet werkt en zelfs onwenselijke politieke instabiliteit creëert. De voornaamste argumenten voor het afschaffen van de Senaat zijn:
- Verminderde Rechtsstatelijke Toetsing: De Senaat is verworden tot een politieke arena in plaats van een juridische controleur.
- Kosten en Bureaucratie: Het schrappen van een hele Kamer bespaart kosten en versnelt het wetgevingsproces.
- Afrekenen met ‘Zetelroof’: Door de Kamer af te schaffen, wordt het probleem van overstappende senatoren en de daaropvolgende verschuivingen in de machtsverhoudingen in de Eerste Kamer definitief opgelost.
- Versterking van de Tweede Kamer: De Tweede Kamer wordt in dit scenario de enige en daarmee primair verantwoordelijke wetgever.
🔄 Wat is het Alternatief?
Het volledig afschaffen van de Eerste Kamer is een fundamentele wijziging van de Nederlandse Grondwet en vereist een lange en complexe procedure. Hoewel de BBB de afschaffing nastreeft, zijn er ook alternatieve hervormingen mogelijk die de partij zou kunnen steunen:
- Verkiezingstelsel Wijzigen: De Eerste Kamer wordt indirect gekozen door de Provinciale Staten. Het aanpassen van dit stelsel, bijvoorbeeld door senatoren direct te laten kiezen, zou de verbinding met de kiezer kunnen versterken en mogelijk de discipline vergroten.
- Aanscherpen van de Toetsingscriteria: De focus van de Senaat wettelijk vastleggen op uitsluitend juridische en uitvoerbaarheidstoetsen, en niet op politieke inhoud.
- ‘Teruggeefplicht’ van de Zetel: Een Grondwetswijziging om overstappende Kamerleden te verplichten hun zetel terug te geven aan de partij, hoewel dit in strijd is met het beginsel van het vrije mandaat van een volksvertegenwoordiger.
De wens van de BBB om de Senaat af te schaffen is duidelijk een reactie op een acuut probleem binnen de eigen gelederen. Of het een haalbare kaart is, moet nog blijken, maar het heeft in ieder geval het debat over de noodzaak en functie van de Eerste Kamer nieuw leven ingeblazen. De partij zal moeten samenwerken met andere partijen die de frustratie over overstappers delen om deze grondwettelijke verandering tot stand te brengen.
