Kan Europa zonder de VS een eigen EU-leger opbouwen? Een realistische analyse van de technische en militaire haalbaarheid
Nu de Amerikaanse president Donald Trump in zijn National Security Strategy (2025) duidelijk maakt dat Europa zelf verantwoordelijk moet worden voor haar veiligheid, groeit de vraag of de Europese Unie technisch en industrieel in staat is om een volwaardig eigen leger op te bouwen — zonder afhankelijk te zijn van Amerikaanse wapens, technologie en logistiek. In het document wordt benadrukt dat de VS de rol van “Atlas die Europa draagt” niet meer wil spelen, en dat Europese landen hun eigen defensieapparaat moeten versterken en hun afhankelijkheid van de VS moeten afbouwen
Dit roept een cruciale vraag op: kan Europa het überhaupt alleen?
Europa bezit een grote, maar versnipperde defensie-industrie
De Europese Unie beschikt over een aantal van ’s werelds grootste en technisch meest geavanceerde wapenfabrikanten. Technisch gezien kan Europa — in tegenstelling tot veel andere regio’s — vrijwel alle essentiële wapensystemen zelf ontwikkelen: van gevechtsvliegtuigen tot tanks en van onderzeeërs tot luchtverdediging.
Voorbeelden van grote Europese defensiebedrijven:
Frankrijk
- Dassault Aviation – Bouwen de Rafale-gevechtsvliegtuigen.
- Naval Group – Produceert nucleaire en conventionele onderzeeërs.
- Thales – Radar-, elektronische oorlogsvoering- en luchtverdedigingssystemen.
Duitsland
- Rheinmetall – Tanks, pantservoertuigen, artillerie, munitie.
- Krauss-Maffei Wegmann (KMW) – Leopard 2-tanks, Boxer-voertuigen.
Zweden
- SAAB – Gripen-gevechtsvliegtuig, luchtverdediging, radarsystemen.
Italië
- Leonardo – Helikopters, drones, sensoren, maritieme systemen.
Spanje
- Navantia – Maritieme schepen en fregatten.
Pan-Europees
- Airbus Defence & Space – Transportvliegtuigen, satellieten, drones.
- MBDA – Europese rakettenbouwer (Meteor, Exocet, Aster-luchtverdediging).
Technisch gezien kan Europa dus bijna alles zelf produceren wat nodig is voor een moderne krijgsmacht. Maar capaciteit en politieke wil zijn een ander verhaal.
De grootste hindernis: versnippering en politieke verdeeldheid
Een EU-leger vereist niet alleen wapens, maar ook:
- één commandostructuur
- gezamenlijke doctrine
- gedeelde inlichtingenvoorziening
- uniforme standaarden
- gezamenlijke financiering
Op dit moment heeft de EU:
- 27 verschillende legers
- 27 doctrines, 27 aankoopsystemen, 27 politieke agenda’s
De versnippering leidt tot enorme inefficiëntie: Europa besteedt ongeveer de helft van het Amerikaanse defensiebudget, maar krijgt ervoor slechts 20–25% van de militaire slagkracht.
Trump wijst in zijn veiligheidsstrategie expliciet op deze zwakte: Europa moet zelfredzamer worden en mag niet langer vertrouwen op de VS voor bescherming in conflicten met Rusland of andere tegenstanders 2025-National-Security-Strategy.
Europa kan wapens bouwen — maar niet snel genoeg
De oorlog in Oekraïne liet zien dat Europa moeite heeft om:
- munitie op grote schaal te produceren
- luchtverdediging te leveren
- tanks en pantservoertuigen te moderniseren
- marineschepen tijdig te bouwen
Amerikaanse systemen zoals HIMARS, Patriot en F-35 vulden de gaten die Europa zelf niet snel genoeg kon dichten.
Toch beschikt Europa wél over alternatieven:
Europese alternatieven voor Amerikaanse wapens
- F-35 → Rafale (FR), Eurofighter Typhoon (EU), SAAB Gripen (SE)
- Patriot-luchtverdediging → SAMP/T-Mamba (FR/IT)
- HIMARS → PULS (DE/ISR-variant in EU-productie), Caesar-artillerie
- Abrams-tank → Leopard 2 (DE), Leclerc (FR)
Europa kan dus onafhankelijk zijn, maar productiecapaciteit moet drastisch omhoog. Dat vereist miljardeninvesteringen en lange-termijncontracten — iets waar veel EU-landen nog mee worstelen.
Is een EU-leger technisch haalbaar?
Ja — technisch absoluut. Europa bezit de industrie, kennis en middelen om een modern leger te bouwen dat volledig onafhankelijk van Amerikaanse wapens kan functioneren.
Maar:
Politiek is het veel moeilijker
- EU-lidstaten verschillen sterk over defensieprioriteiten.
- Neutralere landen (Ierland, Oostenrijk) blokkeren gezamenlijke militaire integratie.
- NAVO en de VS worden nog steeds gezien als fundament van Europese veiligheid.
Operationeel is het nog ver weg
Een EU-leger vereist:
- gemeenschappelijke inkoop
- gezamenlijke training
- interoperabiliteit
- gedeelde satelliet- en inlichtingenstructuren
- Europese nucleaire afschrikking (momenteel alleen FR beschikt hierover)
Vooral dat laatste is cruciaal: zonder Amerikaanse nucleaire paraplu is Europa kwetsbaar voor een kernmacht als Rusland.
Conclusie: Europa kan het, maar wil het nog niet echt
Europa heeft de technische én industriële capaciteit om een volwaardig leger op te bouwen zonder Amerikaanse wapens. De uitdaging ligt vooral in:
- politieke verdeeldheid
- traag besluitvormingsproces
- gebrek aan gemeenschappelijke defensievisie
- beperkte productiecapaciteit
Met Trump die Europa steeds harder richting zelfredzaamheid duwt, is de vraag niet langer of Europa een eigen leger kan bouwen, maar of Europa zich kan veroorloven om het niet te doen.