MIDDENMEER, 16 december 2025 – Datacenters spelen een steeds grotere rol in de digitale samenleving, maar die groei heeft een keerzijde. Ze verbruiken namelijk enorme hoeveelheden elektriciteit. Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek gebruiken ongeveer 45 grote datacenters in Nederland samen net zoveel stroom als bijna 1,9 miljoen huishoudens. Dat aantal neemt snel toe, vooral door de opkomst van kunstmatige intelligentie, cloudtoepassingen en datagedreven diensten. Toch blijft een belangrijke oplossing voor dit groeiende probleem opvallend vaak buiten beeld: het gebruik van gelijkstroom.
Explosieve groei door kunstmatige intelligentie
De snelle ontwikkeling van AI zorgt voor een fundamentele verandering in datacenters. Waar servers vroeger relatief bescheiden energie vroegen, zijn moderne serverracks veel zwaarder geworden. Nieuwe installaties vragen soms meer dan een megawatt per rack. Dat betekent dat het elektriciteitsverbruik niet alleen stijgt, maar ook grilliger wordt. Piekmomenten volgen elkaar sneller op en het stroomnet moet voortdurend bijspringen om vraag en aanbod in balans te houden.
Juist dat maakt datacenters tot een steeds grotere belasting voor het elektriciteitsnet. Netbeheerders waarschuwen al langer voor netcongestie, waarbij het netwerk de vraag niet meer aankan. In dat debat gaat het vaak over uitbreiding van het net, snellere vergunningen en zwaardere aansluitingen. Wat minder aandacht krijgt, is de manier waarop energie binnen datacenters zelf wordt verdeeld en gebruikt.
Waarom gelijkstroom een gemiste kans is
Vrijwel alle openbare elektriciteitsnetten werken op wisselstroom. Dat is historisch zo gegroeid en functioneert goed voor huishoudens en bedrijven. Datacenters daarentegen werken intern grotendeels met gelijkstroom. Servers, opslag en veel elektronische componenten zetten wisselstroom eerst om naar gelijkstroom voordat ze ermee kunnen werken. Die omzetting kost energie en zorgt voor extra belasting en warmte.
Door gelijkstroom een centrale rol te geven in de energie-infrastructuur van datacenters, kunnen deze omzettingsverliezen sterk worden verminderd. Belangrijker nog: gelijkstroom maakt het mogelijk om piekbelasting binnen het datacenter zelf op te vangen. Het stroomnet hoeft dan niet steeds direct bij te springen als het verbruik plotseling stijgt. Dat leidt tot een gelijkmatiger energieprofiel en minder druk op het openbare net.
Datacenter als geïntegreerd energiesysteem
Een ander groot voordeel van gelijkstroom is dat het datacenter meer als één samenhangend energiesysteem kan functioneren. Energieopslag, bijvoorbeeld in batterijen, sluit direct aan op een gelijkstroomnet. Ook lokale opwekking via zonnepanelen of andere duurzame bronnen kan eenvoudiger worden geïntegreerd. Daardoor blijft een groot deel van de opgewekte of opgeslagen energie binnen het systeem zelf.
Alleen wanneer het echt nodig is, wordt er stroom van het openbare net afgenomen. Dat scheelt vooral tijdens drukke momenten, wanneer het elektriciteitsnet al zwaar belast is. Kees Jan ’t Mannetje van ABB wijst erop dat deze aanpak niet alleen efficiënter is, maar ook bijdraagt aan de betrouwbaarheid van zowel het datacenter als het net.
Van probleem naar oplossing voor het stroomnet
De rol van datacenters kan in de toekomst zelfs verder verschuiven. In plaats van uitsluitend grote energieverbruikers te zijn, kunnen zij actieve onderdelen worden van het energiesysteem. Met gelijkstroom, opslag en slimme aansturing kunnen datacenters tijdelijk energie terugleveren of spanningsschommelingen opvangen. Daarmee helpen zij het net juist te stabiliseren.
Dit vraagt wel om een andere manier van denken. Gelijkstroom moet een vaste plek krijgen in beleidsplannen, vergunningstrajecten en investeringsbeslissingen rondom digitale infrastructuur. Zolang de focus uitsluitend ligt op uitbreiding van het wisselstroomnet, blijft een belangrijk deel van het potentieel onbenut.
Tijd voor actie en visie
De digitale groei zal de komende jaren alleen maar toenemen. AI, data-analyse en cloudtoepassingen zijn niet meer weg te denken uit economie en samenleving. Tegelijkertijd staat de energievoorziening onder druk. Juist daarom is het essentieel om slimme en toekomstbestendige oplossingen serieus te nemen.
Gelijkstroom biedt die kans. Het maakt datacenters efficiënter, vermindert piekbelasting en kan bijdragen aan een stabieler elektriciteitsnet. Door datacenters te zien als actieve schakels in het energiesysteem, ontstaat een win-winsituatie: ruimte voor digitale innovatie én een beter beheersbare energie-infrastructuur. Dat is precies wat nodig is om de energietransitie en digitale ontwikkeling hand in hand te laten gaan.