Column: Jerry Afriyie stopt zijn strijd — en wint meer dan hij ooit droomde
Het is een zeldzaam moment wanneer een activist zijn levenswerk kan afronden met de woorden: “Het is gelukt.” Toch deed Jerry Afriyie het deze maand. Na jaren van acties, protesten, bedreigingen, debatten en maatschappelijke verschuivingen kondigde hij aan dat Kick Out Zwarte Piet (KOZP) wordt opgeheven. De reden? Zijn missie, ooit bestempeld als onmogelijk, is volgens hem volbracht.
Het klinkt bijna historisch: een man die ooit werd uitgelachen, verketterd en soms zelfs fysiek belaagd, sluit zijn organisatie omdat Nederland daadwerkelijk is veranderd. De figuur Zwarte Piet, jarenlang onderwerp van verhitte discussies, transformeerde langzaam maar onmiskenbaar: van volledig zwart geschminkt tot roetveegpiet, en inmiddels verschijnen zelfs pieten met verschillende kleuren schmink. Het beeld van vroeger is niet meer het beeld van nu. En dat is precies wat Afriyie beoogde.
De activist die de traditie in beweging kreeg
Wie het wil, kan nog steeds stellen dat “het allemaal wel meeviel”, dat de discussie overdreven was of dat het vanzelf wel veranderd zou zijn. Maar eerlijk is eerlijk: zonder Jerry Afriyie was er geen nationale beweging geweest die het aandurfde een diepgewortelde traditie kritisch te bevragen. Hij gaf stem aan mensen die zich niet herkenden in een feest dat voor anderen vanzelfsprekend onschuldig was.
Hij was de man die de spiegel bleef ophouden, zelfs toen anderen wegliepen. De man die vasthield aan de overtuiging dat verandering mogelijk is, terwijl het land hem soms liever kwijt dan rijk was. En uiteindelijk kreeg hij gelijk — niet omdat iedereen plots vond dat hij gelijk hád, maar omdat zijn argumenten, zijn vasthoudendheid en de tijdgeest samen een onvermijdelijke richting opdreven.
Van felle protesten naar stille acceptatie
Misschien is dat wel het meest opvallend aan zijn afscheid: het gebeurt zonder knal. Geen grote demonstraties, geen spandoeken, geen verhitte Kamerdebatten. KOZP stopt op een moment waarop de meeste kinderen in Nederland inmiddels gewoon naar een Sinterklaasintocht gaan zonder volledig zwartgeschminkte pieten te zien.
Wat ooit een frontlinie was, is nu een vanzelfsprekendheid geworden. Burgemeesters, scholen, intochtcomités — allemaal maakten ze de overstap. Soms gedwongen, soms aarzelend, soms vrijwillig. Maar ze maakten hem.
En daar staat hij dan: Jerry Afriyie, de activist die volgens sommigen te radicaal was en volgens anderen niet radicaal genoeg. Hij kijkt terug met trots, zoals hij zelf zegt. Niet omdat de strijd altijd prettig was, maar omdat het doel gehaald is. Zijn organisatie kan stoppen omdat de samenleving door is gegaan.
Werk afgerond — maar niet vergeten
Het einde van KOZP betekent niet dat alle vragen rondom inclusiviteit, racisme of tradities vanzelf verdwijnen. Maar het laat wel zien dat er in Nederland ruimte is voor verandering, zelfs wanneer die verandering begint met één stem tegen de stroom in.
Afriyie rondt zijn werkzaamheden af, maar zijn invloed blijft. Hij is uitgegroeid tot een markant figuur in de recente Nederlandse geschiedenis. Niet omdat hij iedereen achter zich kreeg, maar omdat hij standvastigheid toonde op momenten dat velen hem liever zagen zwijgen.
En nu? Nu mag hij zijn organisatie loslaten en vooruitkijken. Misschien naar nieuwe projecten, misschien naar rust — een luxe die hij zichzelf nooit eerder toestond. Maar wel met de wetenschap dat duizenden kinderen vanaf nu opgroeien in een Sinterklaastraditie waarin zij zich wél kunnen herkennen.
Een hoofdstuk afgesloten
Jerry Afriyie heeft Kick Out Zwarte Piet beëindigd. Niet uit frustratie, niet uit vermoeidheid, maar uit overwinning. Zijn hoofdstuk van activisme rond Zwarte Piet is afgesloten — en de bladzijden die hij heeft geschreven, zullen nog jaren worden nageslagen.
De traditie veranderde, het land veranderde, en hij veranderde mee. Misschien is dat wel het mooiste slot dat een activist zich kan wensen.