Piratenpartij Nederland: digitale vrijheden, burgerrechten en transparantie in de spotlight

De Piratenpartij Nederland doet op 29 oktober 2025 mee aan de Tweede Kamerverkiezingen. Met hun campagne onder het motto “De mens centraal, niet het systeem” probeert de partij zich te onderscheiden met een politiek dat sterk gericht is op digitale rechten, burgerparticipatie, en hervorming van de macht bij overheden en grote bedrijven.

Waarom doen zij mee?

De Piratenpartij ziet de huidige tijd als kritisch voor privacy, informatievrijheid en democratische controle. Volgens de partij zijn technologische ontwikkelingen – van algoritmen tot kunstmatige intelligentie – steeds vaker in handen van grote bedrijven en overheidsinstanties, met risico’s voor privacy, discriminatie en gebrek aan transparantie.

Daarnaast wil de partij de politiek dichter bij de burger brengen: besluiten moeten beter te controleren zijn, burgers meer invloed krijgen (ook digitaal), en wetten getoetst aan burgerrechten.

Wat willen zij veranderen?

De Piratenpartij wil een aantal concrete hervormingen in Nederland:

• Wetten toetsen aan burgerrechten: privacy, vrijheid van informatie, transparantie, democratische rechten.
• Meer inspraak voor burgers: bijvoorbeeld via bindend correctief referendum, digitale participatiemogelijkheden, offline participatie.
• Afschaffen of hervormen van auteursrecht- en octrooirichtlijnen zodat kennis, cultuur en creatief werk vrijer gedeeld kunnen worden.
• Bescherming van de privacy online en offline, tegen surveillance, dataverzameling zonder toestemming en ondoorzichtige algoritmen.
• Openbaarheid van bestuur en transparantie, zodat overheidsinformatie toegankelijker wordt en machtsmisbruik beter kan worden bestreden.
• Verder wil de partij structurele hervormingen op gebied van democratie: bijvoorbeeld jongere kiesgerechtigheid (stemrecht vanaf 16 jaar) zie standpunten in het track record van programma’s.
• Ook milieu, mobiliteit en openbaar vervoer komen aan bod in hun programma’s, met nadruk op duurzaamheid en toegankelijkheid.

Waar staan zij op het politieke spectrum?

De Piratenpartij wordt over het algemeen gezien als progressief-linkse partij of althans links-progressief in haar waarden: sterk gericht op burgerrechten, privacy, sociale gelijkheid, open informatie en kritische controlerende macht. Ze zijn niet traditioneel links qua alle thema’s (bijvoorbeeld economische beleid of verzorgingsstaat), maar in veel sociale vrijheden en democratische hervormingen zitten ze duidelijk aan de linkerkant van het spectrum.

Ze positioneren zich vaak tegen gevestigde partijen met een traditioneel hiërarchisch model van macht en willen politieke besluitvorming meer bottom-up maken.

Wie leidt en wie staan er op de kieslijst?

• Lijsttrekker / fractieleider: Matthijs Pontier uit Amsterdam werd opnieuw verkozen tot lijsttrekker voor de Piratenpartij bij de landelijke verkiezingen.
  Pontier is ook fractievoorzitter van de gezamenlijke fractie met De Groenen in het bestuur van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht, en heeft een achtergrond in kunstmatige intelligentie.
• Kandidatenlijst voor TK2025: de lijst is recent vastgesteld. De partij heeft 36 kandidaten op de lijst. De top van de lijst wordt aangevoerd door Matthijs Pontier.
  Enkele namen zijn Rico Brouwer, Vincent van der Velde (Almere), en Jelle Dirk Pasterkamp (Urk) onder de kandidaten uit Flevoland.

Wat is de staat van zaken?

Hoewel de partij meerdere keren heeft meegedaan aan landelijke verkiezingen, is er tot op heden nog geen zetel in de Tweede Kamer bemachtigd.
Ze hebben wel lokale en regionale successen: een zetel in Amsterdam-West in 2014, vertegenwoordiging in het waterschap Amstel, Gooi en Vecht, etc.

Hun steun is relatief klein, maar is wel gestage groei of tenminste voortdurende aanwezigheid — vooral onder mensen die veel bezig zijn met digitale technologie, privacy, en burgerrechten.

Kritiek en uitdagingen

• Omdat hun focus zo sterk ligt op digitale rechten, privacy, algoritmen etc., wordt soms gezegd dat ze one issue-partij lijken. Zelf zeggen ze dat ze op kernpunten geen concessies doen, maar in andere domeinen ook brede sociale en democratische hervormingen willen.
• Bereiken van bredere electorale steun is lastig, vooral buiten kringen die al geëngageerd zijn met ICT, media en digitalisering.
• Interne organisatie, campagnekracht, zichtbaarheid in de media, en middelen zijn beperkter dan grotere partijen

Conclusie

De Piratenpartij wil Nederland veranderen op een manier waarin burgerrechten, privacy, informatievrijheid en democratische transparantie centraal staan. Hun deelname aan de verkiezingen is een poging om die thema’s hoger op de maatschappelijke en politieke agenda te krijgen, en om vernieuwing te brengen in hoe democratie werkt — minder hiërarchie, meer inspraak, betere bescherming van de individuele vrijheid, vooral in een wereld waarin technologie steeds belangrijker wordt.

Of dit genoeg is om een zetel te halen in oktober 2025 — en effect te hebben op beleid — hangt af van hun vermogen om buiten de gespecialiseerde kring gehoord te worden, media-aandacht te krijgen en zichtbaarheid te realiseren.