DEN HAAG, 2 december 2025 – In aanloop naar de kabinetsformatie hebben D66 en CDA een uitgebreid voorstel gepresenteerd dat dient als mogelijke basis voor een nieuw kabinet. In dit document reiken de partijen een “uitgestoken hand” aan andere politieke fracties om gezamenlijk te bouwen aan een sterker, veiliger en toekomstbestendig Nederland. Het voorstel bevat ambitieuze plannen op vrijwel alle grote beleidsterreinen: wonen, economie, stikstof, klimaat, defensie, internationale veiligheid en migratie. De agenda is geen uitgewerkt regeerakkoord, maar dient als een inhoudelijke uitnodiging om in gesprek te gaan.
Herstel van vertrouwen en politieke samenwerking
Aan de start van het document benadrukken beide partijen dat het vertrouwen in de politiek alleen kan worden hersteld door samenwerking, daadkracht en minder confrontatiepolitiek. De partijen stellen dat Nederland behoefte heeft aan stabiliteit, respectvolle omgangsvormen en een coalitie die zoekt naar resultaat in plaats van conflict. Het document noemt de uitdagingen – woningnood, veiligheid, energieproblemen, stikstof en migratie – als aanleiding om partijen bij elkaar te brengen.
Wonen: 100.000 woningen per jaar
Een van de grootste pijlers van het voorstel is het fors opschalen van de woningbouw. D66 en CDA willen:
- 100.000 nieuwe woningen per jaar,
- minder en snellere procedures,
- soepelere regels voor optoppen, splitsen en woningdelen,
- standaardisering van bouw- en duurzaamheidsnormen,
- 30% sociale huur en twee derde betaalbaar in nieuwbouw,
- grootschalige nieuwbouwlocaties van nationaal belang.
Om dit mogelijk te maken moeten procedures drastisch worden ingekort, bezwaarprocedures beperkt worden en gemeenten meer middelen krijgen voor actief grondbeleid. Ook wordt ingezet op prefabbouw, doorstroomhypotheken voor ouderen en investeringen in infrastructuur rondom nieuwe locaties.
Stikstof, landbouw en natuur: harde reductiedoelen
Het stikstofprobleem wordt in het document erkend als een rem op woningbouw, vergunningverlening en economische ontwikkeling. Het voorgestelde beleid omvat:
- wettelijke stikstofreductiedoelen voor 2030 en 2035,
- vervanging van de KDW door een juridisch houdbaar alternatief,
- strengere emissiedoelen per gebied en per bedrijf,
- vrijwillige beëindigingsregelingen voor boeren,
- uitbreiding van dierrechten naar alle diersoorten,
- innovatiesubsidies voor precisielandbouw, robots en sensortechnologie,
- herstel en uitbreiding van natuurgebieden,
- gebiedsgerichte aanpak rondom Natura 2000-gebieden.
Agrarische ondernemers behouden keuzevrijheid in hoe zij hun emissies verlagen, maar duidelijke wettelijke kaders moeten de impasse doorbreken.
Economie, energie en klimaat: investeren in toekomstig verdienvermogen
Het document signaleert dat de Nederlandse economie achterop raakt in productiviteitsgroei en dat het energienet overbelast is. Plannen hiervoor zijn onder andere:
- meer investeringen in R&D en innovatie (richting 3% van het BBP),
- versterking van hightech-industrie, groene chemie en AI-sector,
- nationale investeringsinstantie voor risicodragende financiering,
- aanpak van netcongestie via een Crisiswet Netcongestie,
- uitbreiding van wind op zee, warmtenetten en groene waterstof,
- bouw van nieuwe kerncentrales en SMR-technologie,
- een Nationaal Isolatieoffensief en strengere eisen voor huurwoningen met slechte labels.
Voor het klimaat wordt toegewerkt naar een circulaire economie in 2050 en een hervormd autobelastingstelsel dat betalen-naar-gebruik invoert.
Asiel en migratie: grip, menselijkheid en eenvoud
Migratie vormt een belangrijke pijler van het voorstel. Belangrijkste elementen zijn:
- uitvoering van het EU-migratiepact met gesloten opvang aan de buitengrenzen,
- vereenvoudigde en snellere asielprocedure,
- tijdelijke verblijfsvergunning van drie jaar,
- strengere beoordeling van herhaalde aanvragen,
- meer werkrechten voor kansrijke asielzoekers,
- betere registratie en bescherming van arbeidsmigranten,
- hard optreden tegen overlastgevers.
Gemeenten moeten via de spreidingswet bijdragen aan een eerlijke verdeling van opvanglocaties.
Defensie en internationale veiligheid
Vanwege geopolitieke spanningen — onder andere door Rusland en China — pleiten D66 en CDA voor een forse uitbreiding van de Nederlandse defensiecapaciteit. Dit omvat:
- toewerken naar 3,5% van het BBP voor defensie in 2035,
- oprichting van een DARPA-achtig innovatiefonds,
- uitbreiding naar 122.000 militairen,
- meer Europese defensiesamenwerking,
- blijvende militaire steun aan Oekraïne,
- versterking van diplomatieke netwerken wereldwijd.
Begroting en hervormingen
Hoewel de investeringen fors zijn, wordt ook ingezet op begrotingsdiscipline. De partijen willen:
- vereenvoudiging van het belastingstelsel,
- hervorming van de woningmarkt (o.a. afbouw hypotheekrenteaftrek),
- modernisering van de zorg,
- aanpak van personeelstekorten,
- hervorming van de arbeidsmarkt met meer zekerheid voor zzp’ers en activerend beleid.
Het voorgestelde kabinetsplan van D66 en CDA is omvangrijk, ambitieus en gericht op lange termijn. Van woningbouw en natuurherstel tot defensie en innovatie: het document biedt een breed pakket aan maatregelen waarmee een nieuw kabinet kan worden gevormd. Het beleid vraagt om samenwerking tussen partijen, bestuurders, maatschappelijke organisaties en burgers, met als doel Nederland sterker, rechtvaardiger en toekomstbestendiger te maken.
