BRUSSEL, 15 december 2025 – De positie van Ursula von der Leyen als president van de Europese Commissie staat steeds meer onder druk. Binnen de Europese Unie groeit de weerstand tegen haar leiderschapsstijl en manier van besluitvorming. Wat tijdens de coronacrisis begon als bewondering voor daadkracht, is bij veel lidstaten en Europarlementariërs omgeslagen in kritiek op een bestuurscultuur die als te solistisch en onvoldoende transparant wordt gezien.
Coronacrisis als keerpunt
Tijdens de coronapandemie nam Von der Leyen een centrale rol op zich bij de onderhandelingen met grote farmaceutische bedrijven over de levering van coronavaccins. In een periode van grote onzekerheid koos zij ervoor om namens de gehele Europese Unie rechtstreeks en grotendeels zonder voorafgaande politieke tegenspraak contracten af te sluiten. Die aanpak werd aanvankelijk geprezen, omdat zij snelheid en eensgezindheid uitstraalde in een tijd van crisis.
Later groeide echter de kritiek. De vaccindeals kostten de EU honderden miljoenen euro’s en details over de onderhandelingen bleven lange tijd onduidelijk. Vooral het gebrek aan transparantie over sms- en appverkeer met farmaceutische topbestuurders leidde tot wantrouwen. Binnen het Europees Parlement klonk de roep om openheid steeds luider, terwijl Von der Leyen vasthield aan haar eigen interpretatie van wat wel en niet openbaar gemaakt moest worden.
Toenemende weerstand binnen de EU
De coronacrisis bleek geen incident. Ook in de jaren daarna bleef Von der Leyen volgens critici veelvuldig op eigen houtje beslissingen nemen. Dat varieerde van geopolitieke uitspraken tot beleidsvoorstellen die volgens lidstaten onvoldoende waren afgestemd. Met name kleinere EU-landen geven aan zich geregeld overvallen te voelen door plannen die al grotendeels waren uitgewerkt voordat zij hun inbreng konden leveren.
Binnen de Europese Commissie zelf klinkt eveneens gemor. Commissarissen zouden zich soms gepasseerd voelen, terwijl nationale regeringen vinden dat de balans tussen de Commissie, de Raad en het Europees Parlement onder druk staat. Die spanning raakt aan een fundamentele vraag binnen de EU: hoeveel macht mag de voorzitter van de Commissie naar zich toetrekken?
Reputatieschade en politiek draagvlak
De opeenstapeling van kritiek heeft Von der Leyen reputatieschade berokkend. Waar zij in haar eerste jaren werd gezien als een verbindende figuur die de EU door een ongekende crisis loodste, wordt zij nu vaker neergezet als een bestuurder die te weinig ruimte laat voor democratische controle. Dat beeld maakt haar kwetsbaar, zeker nu de steun in het Europees Parlement niet meer vanzelfsprekend is.
Voor haar herbenoeming of voortzetting als voorzitter is brede politieke steun nodig. Juist die steun lijkt te wankelen. Fracties die haar eerder steunden, stellen zich kritischer op en verbinden voorwaarden aan verdere steun. Transparantie, betere verantwoording en een minder centralistische aanpak worden daarbij vaak genoemd.
Spanningen rond leiderschap
Het debat over Von der Leyen gaat niet alleen over haar persoon, maar ook over de rol van de Europese Commissie in een snel veranderende wereld. De EU wordt geconfronteerd met geopolitieke spanningen, economische onzekerheid en interne verdeeldheid. In zo’n context is sterk leiderschap gewenst, maar tegelijkertijd groeit de behoefte aan democratische legitimiteit en gedeelde besluitvorming.
Critici stellen dat Von der Leyen te veel inzet op persoonlijke regie en te weinig op consensus. Voorstanders wijzen er juist op dat besluitvaardigheid noodzakelijk is om de EU slagvaardig te houden. Die tegenstelling maakt het politieke debat over haar toekomst extra scherp.
Zijden draadje
Dat haar positie “aan een zijden draadje hangt” is misschien scherp geformuleerd, maar weerspiegelt wel de realiteit van dit moment. De weerstand tegen haar aanblijven neemt toe, zowel binnen de Europese instellingen als bij verschillende lidstaten. Of dat daadwerkelijk zal leiden tot haar vertrek, hangt af van de komende politieke afwegingen en haar vermogen om vertrouwen te herstellen.
Blik vooruit
Voor Ursula von der Leyen ligt er een duidelijke uitdaging. Wil zij haar positie behouden, dan zal zij moeten laten zien dat zij lessen heeft getrokken uit de kritiek. Meer openheid over besluitvorming, een sterkere rol voor het Europees Parlement en intensievere afstemming met lidstaten lijken daarbij onvermijdelijk.
De komende periode wordt daarmee cruciaal. Niet alleen voor de toekomst van Von der Leyen als president van de Europese Commissie, maar ook voor de manier waarop de Europese Unie zichzelf bestuurt in tijden van crisis en verandering.