AMSTERDAM, 22 november 2025 – De Poolse premier Donald Tusk heeft met duidelijke woorden laten weten dat hij verrast was door de wijze waarop Polen wordt genoemd in het gelekte 28-punten tellende Amerikaanse ‘vredesplan’ voor Oekraïne. Volgens Tusk was Warschau geen partij bij de totstandkoming van het document, ondanks dat Polen expliciet voorkomt in meerdere passages van het plan. De premier reageerde fel, en stelde dat beslissingen over Polen uitsluitend door Polen zelf genomen kunnen worden. Tegelijkertijd onderstreepte hij dat geen enkele regeling over vrede in Oekraïne tot stand kan komen zonder Oekraïne zelf te betrekken.
Tusk: ” Dit gaat te ver”
De discussie ontstond nadat in internationale media details verschenen van een Amerikaans voorstel dat door voormalig president Donald Trump en zijn adviseurs wordt gezien als basis voor een toekomstige vredesonderhandeling tussen Oekraïne en Rusland. Een van de opvallendste punten is punt 9, waarin staat dat “Europese gevechtsvliegtuigen zouden kunnen worden gestationeerd in Polen” als onderdeel van een bredere veiligheidsconstructie voor Oekraïne. Daarnaast komt Polen voor in een ontwerp-aanvullend document over veiligheidsgaranties voor Oekraïne, gekoppeld aan een zogenoemde “coalition of the willing”.
Voor Tusk ging dat te ver. In een bericht op X maakte hij duidelijk dat Warschau niet van plan is beslissingen te accepteren die buiten Polen om worden gemaakt: “Alle beslissingen die Polen aangaan, worden door Polen genomen. Niets over ons, zonder ons.” Vervolgens benadrukte hij dezelfde lijn richting Oekraïne: “Wanneer het om vrede gaat, moeten alle onderhandelingen Oekraïne aan tafel hebben. Niets over Oekraïne, zonder Oekraïne.”
Lees ook: Dagelijkse drones en raketten — is Oekraïne écht veilig?
Onafhankelijkheid Polen
Met die korte maar krachtige boodschap liet Tusk zien dat Polen onafhankelijk blijft opereren binnen het Europese veiligheidsbeleid en niet wil dienen als speelbal in onderhandelingen waar het zelf niet aan deelneemt. Zijn woorden worden gezien als een waarschuwing richting Washington om nauwer af te stemmen met Europese partners, in het bijzonder landen die geografisch vlak naast het oorlogsgebied liggen.
De timing van het lek is opmerkelijk. Slechts een dag eerder sprak de Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy zijn bevolking toe en wees daarbij op een “moeilijke keuze” waar Oekraïne voor staat. Hij waarschuwde dat het land dreigt “ofwel zijn waardigheid, ofwel zijn belangrijkste partner te verliezen”. Hoewel Zelenskyy geen details noemde, werd zijn boodschap breed geïnterpreteerd als kritiek op druk van buitenaf om concessies te doen in ruil voor een staakt-het-vuren.
Pijnlijke concessies
Voormalig president Trump reageerde vrijwel direct op Zelenskyy’s woorden. Volgens hem heeft Oekraïne het recht om het plan te weigeren, maar zal het in dat geval “moeten blijven vechten” en uiteindelijk toch gedwongen worden “pijnlijke concessies” te accepteren. Daarmee plaatste Trump het scenario op scherp: óf Oekraïne accepteert een onderhandelingsmodel dat mogelijk landverlies of beperkingen inhoudt, óf het gevecht gaat door tot er geen andere uitweg meer is.
Voor Polen, dat al sinds de Russische invasie een van de belangrijkste logistieke en militaire doorvoerlanden is, is zo’n scenario bijzonder gevoelig. Het land huisvest Amerikaanse troepen, fungeert als springplank voor materieel richting Oekraïne en is doelwit van meerdere Russische desinformatiepogingen. Dat het land in een Amerikaanse blauwdruk wordt genoemd zonder voorafgaand overleg, wordt in Warschau beschouwd als diplomatiek onzorgvuldig.
Europese samenwerking
Tusk benadrukte daarnaast dat hij sterk hecht aan Europese samenwerking. Volgens hem moeten Europese landen gezamenlijk optreden wanneer het gaat om veiligheid, steun aan Oekraïne en toekomstige onderhandelingen. Door zijn ferme reactie maakte hij duidelijk dat Polen niet alleen autonomie claimt, maar ook verwacht dat grootmachten de Europese veiligheidsarchitectuur respecteren.
Het debat over het Amerikaanse plan zal de komende weken ongetwijfeld verder oplaaien. Zowel binnen de EU als binnen de NAVO leeft de vraag in hoeverre vrede mogelijk is zonder dat Oekraïne een volwaardige partner aan de onderhandelingstafel is. Tusk heeft de toon alvast gezet: geen afspraken over Polen zonder Poolse deelname, en geen afspraken over Oekraïne zonder Oekraïense deelname.
Ontdek meer van HBP Media
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
