AMSTERDAM, 3 december 2025 – De Wetenschappelijke Adviesraad Politie (WARP) luidt de noodklok: de cruciale verbinding tussen burgers en politie staat onder aanzienlijke druk. Volgens de Raad raakt hiermee de maatschappelijke legitimiteit van de politie in het geding, terwijl juist die verbinding – door WARP de Blauwe Band genoemd – de basis vormt van het Nederlandse politiewerk. In een nieuw advies, dat vandaag aan de korpschef is aangeboden, waarschuwt de Raad dat diepgaande veranderingen noodzakelijk zijn, zowel in de organisatie als in de manier waarop de politie zich tot de samenleving verhoudt. Later vandaag wordt het advies onderwerp van publiek debat.
Afnemend contact ondermijnt vertrouwen
Een belangrijke observatie van WARP is dat het daadwerkelijke contact tussen burgers en politie de afgelopen jaren aanzienlijk is afgenomen. Landelijke richtlijnen, toenemende administratieve verplichtingen, digitalisering en een voortdurende druk op de capaciteit zorgen ervoor dat agenten minder zichtbaar, minder benaderbaar en minder aanwezig zijn in de wijk. Hierdoor brokkelt de Blauwe Band langzaam af, met negatieve gevolgen voor wederzijds vertrouwen en legitimiteit.
Volgens WARP zijn deze ontwikkelingen niet slechts operationele uitdagingen, maar fundamentele risico’s voor het functioneren van de democratische rechtsstaat. De politie kan haar taak alleen goed uitvoeren als zij stevig verankerd is in de samenleving. Dat vereist een voortdurende investering in menselijke nabijheid, transparantie en partnerschap.
Negen uitgangspunten voor toekomstbestendig politiewerk
De adviesraad formuleert negen uitgangspunten die richting moeten geven aan het politiewerk van de toekomst. Hoewel deze uitgangspunten niet alleen betrekking hebben op de omgeving waarin de politie opereert, bevatten zij belangrijke implicaties voor de organisatie zelf.
1. Versterk opleiding en reflectie: Agenten moeten beter worden voorbereid op het werken in een diverse samenleving. Meer aandacht voor beroepsethiek, maatschappelijke sensitiviteit en democratische waarden is volgens WARP essentieel om het vertrouwen van uiteenlopende groepen te behouden.
2. Technologie moet verbinden, niet vervangen: Digitalisering dient momenteel vooral om efficiëntieproblemen op te lossen. WARP benadrukt dat technologie juist moet bijdragen aan het versterken van de Blauwe Band, bijvoorbeeld door meer laagdrempelige contactmogelijkheden te creëren in plaats van menselijke aanwezigheid te vervangen.
3. Heldere verankering in de democratische rechtsstaat: De politie moet een krachtiger eigen verhaal ontwikkelen waarin de kernwaarden van de rechtsstaat centraal staan. Dit verhaal moet richting geven aan zowel intern beleid als extern optreden.
4. Transparantie over politieoptreden: Door duidelijker te communiceren over de afwegingen achter beslissingen, kan de politie het vertrouwen van burgers vergroten en misverstanden voorkomen.
5. Centrale ondersteuning voor lokaal politiewerk: Lokale teams moeten worden ondersteund met kennis, middelen en landelijke kaders, zonder dat dit hun nabijheid en praktische werking in de wijk vermindert.
6. Productieve samenwerkingen: Samenwerking met maatschappelijke organisaties, hulpinstanties en lokale partners wordt steeds belangrijker, vooral bij het verlenen van hulp aan kwetsbare groepen.
7. Fysieke aanwezigheid blijft onmisbaar: In een steeds digitalere samenleving blijft fysieke nabijheid van agenten cruciaal. WARP stelt dat online contact nooit het menselijke element kan vervangen dat nodig is voor vertrouwen en legitimiteit.
De overige uitgangspunten richten zich op professionaliteit, duurzame capaciteit en toekomstbestendig leiderschap, waarbij steeds het fundament van de Blauwe Band centraal staat.
Oproep tot breed maatschappelijk debat
WARP benadrukt dat de discussie over de toekomst van de politie niet alleen over protocollen, middelen of organisatie moet gaan. De kernvraag is veel fundamenteler: Hoe moet politiewerk eruitzien om recht te doen aan zowel de democratische rechtsstaat als aan een snel veranderende samenleving?
De Raad roept daarom op tot een breed maatschappelijk en politiek debat, waarin burgers, bestuurders, professionals en wetenschappers samen nadenken over de rollen, verantwoordelijkheden en verwachtingen van de politie. De Blauwe Band moet daarbij dienen als kompas: het uitgangspunt dat de politie slechts functioneert dankzij een sterke, wederkerige relatie met de samenleving.
Met dit advies maakt WARP duidelijk dat herstel en versterking van de verbinding tussen burger en politie geen luxe is, maar een noodzakelijke opdracht voor de toekomst van het Nederlandse veiligheidsstelsel.
